04.04.2025

4-aprel kuni Samarqand shahrida Prezident Shavkat Mirziyoyev raisligida "Markaziy Osiyo - Yevropa Ittifoqi" birinchi sammiti bo‘lib o‘tdi.

Tadbirda Yevropa kengashi Prezidenti Antoniu Koshta, Yevropa komissiyasi Prezidenti Ursula fon der Lyayen, Qozog‘iston Respublikasi Prezidenti Qasim-Jomart Toqayev, Qirg‘iz Respublikasi Prezidenti Sadir Japarov, Tojikiston Respublikasi Prezidenti Emomali Rahmon, Turkmaniston Prezidenti Serdar Berdimuhamedov, shuningdek, Yevropa tiklanish va taraqqiyot banki hamda Yevropa investitsiya banki rahbarlari ishtirok etdi.

Kun tartibiga muvofiq, Markaziy Osiyo davlatlari va Yevropa Ittifoqi o‘rtasidagi ko‘p qirrali munosabatlar va amaliy hamkorlikni rivojlantirish istiqbollari ko‘rib chiqildi, xalqaro va mintaqaviy siyosatning dolzarb jihatlari yuzasidan fikr almashildi.

Investitsiyaviy hamkorlikni kengaytirish va tovar ayirboshlashni ko‘paytirish, innovatsiyalar, "yashil" energetika, tog‘-kon, qishloq xo‘jaligi, transport, logistika va raqamlashtirish sohalarida qo‘shma dastur va kooperatsiya loyihalarini ilgari surish, madaniyat, turizm, fan, ta’lim va boshqa ustuvor yo‘nalishlarda faol almashinuvlarni davom ettirish masalalariga alohida e’tibor qaratildi.

Davlatimiz rahbari tadbirni ochar ekan, Markaziy Osiyo va Yevropa o‘rtasidagi chuqur tarixiy ildizlarga ega munosabatlar jadal rivojlanib, mustahkamlanib borayotganini mamnuniyat bilan qayd etdi.

Sammit arafasida bo‘lib o‘tgan konstruktiv va samarali uchrashuvlar ikki mintaqa manfaatlari yo‘lida sheriklik va amaliy hamkorlikni chuqurlashtirishga bo‘lgan siyosiy iroda va qat’iyatni namoyon etdi.

Prezidentimiz Yevropa Ittifoqining asosiy siyosiy va iqtisodiy institutlari rahbarlariga Markaziy Osiyoda integratsiya va barqaror taraqqiyot jarayonlarini har tomonlama qo‘llab-quvvatlayotgani uchun minnatdorlik bildirdi.

Davlatimiz rahbari ta’kidlaganidek, umumiy siyosiy iroda tufayli Markaziy Osiyodagi chuqur transformatsiya jarayonlari barqaror va ortga qaytmas tus oldi. Ishonch va yaxshi qo‘shnichilik mustahkamlanmoqda, keng ko‘lamli hamkorlik va kooperatsiya aloqalari kengaymoqda.

– Bundan yetti-sakkiz yil avval buning uchun hatto sharoit ham yo‘q edi. Ba’zi mamlakatlar o‘rtasidagi chegaralar yopiq edi. Na savdo, na tranzit, na biznes, hech qanday gumanitar almashuvlar yo‘q edi. Munosabatlar shunchaki muzlatib qo‘yilgandi, – dedi Shavkat Mirziyoyev.

Shu yil sentyabr oyida Toshkentda mintaqadagi davlat rahbarlarining yettinchi Maslahat uchrashuvini o‘tkaziladi. Bu hamkorlik formati umumiy kun tartibidagi barcha dolzarb vazifalarni ochiq va konstruktiv hal qilishga xizmat qilmoqda.

O‘zbekiston yetakchisi kuni kecha tarixiy voqea - Qirg‘iziston va Tojikiston o‘rtasidagi Davlat chegarasini delimitatsiya qilish masalalari to‘liq tartibga solingani va kelishuvlar imzolanganini alohida qayd etdi.

Bugungi kunda mintaqada yirik investitsiya va infratuzilma loyihalari birgalikda amalga oshirilayotgani, ularni qo‘llab-quvvatlash uchun investitsiya fondlari va kompaniyalari faoliyat yuritayotgani ta’kidlandi. Mintaqa ichidagi savdo ko‘paymoqda, chegaraoldi savdo zonalari tashkil etilmoqda. Bularning barchasi mintaqaning barqaror iqtisodiy rivojlanishiga xizmat qilmoqda.

YTTB prognozlariga ko‘ra, joriy yilda mintaqaviy yalpi ichki mahsulot hajmi 6 foizgacha oshadi, bu boshqa mintaqalardagi o‘rtacha ko‘rsatkichlardan sezilarli darajada yuqori.

Umummintaqaviy o‘ziga xoslikni shakllantirish, shuningdek, madaniy-gumanitar va ta’lim almashinuvini qo‘llab-quvvatlash bo‘yicha birgalikdagi ishlar alohida qayd etildi. Mamlakatlarimizda yetakchi milliy ta’lim muassasalarining filiallari ochilmoqda. Xorijiy sayyohlar uchun yagona Markaziy Osiyo vizasi loyihasi ilgari surilmoqda.

Mintaqa va Yevropa Ittifoqi o‘rtasidagi hamkorlik sezilarli darajada faollashgani kuzatilmoqda. So‘nggi yetti yilda mamlakatlar o‘rtasidagi tovar ayirboshlash hajmi bir necha barobar o‘sib, 54 milliard yevroni tashkil etdi. Samarali hamkorlik platformalari ishga tushirildi. Barcha muhim yo‘nalishlar bo‘yicha vazirlar yig‘ilishlari, forumlar va sammitlar muntazam o‘tkazib kelinmoqda.

O‘zbekiston yetakchisi o‘rta va uzoq muddatli istiqbolga mo‘ljallangan hamkorlikni yanada rivojlantirishning ustuvor yo‘nalishlari yuzasidan o‘z nuqtayi nazarini bayon qildi.

Avvalo, siyosiy muloqotni, ko‘p tomonlama hamkorlikning huquqiy va institutsional asoslarini mustahkamlash muhimligi ta’kidlandi.

Markaziy Osiyo va Yevropa Ittifoqi o‘rtasida strategik sheriklik o‘rnatish haqida qabul qilinayotgan hujjat qoidalarini amalga oshirishga qaratilgan kompleks chora-tadbirlarni birgalikda ishlab chiqish va qabul qilish zarurligi ko‘rsatib o‘tildi.

Strategik sheriklikni aniq qarorlar, loyiha va dasturlar bilan boyitish maqsadida ikki mintaqamiz o‘rtasida sheriklik va hamkorlik bo‘yicha to‘laqonli Bitimni imzolash masalasini ko‘rib chiqish taklif etildi.

O‘zbekiston Prezidenti xalqaro va mintaqaviy kun tartibidagi muhim masalalar bo‘yicha umumiy pozitsiyalarni ishlab chiqish uchun tashqi siyosat idoralari rahbarlari uchrashuvlarini doimiy o‘tkazib borish; parlamentlararo aloqalarni faollashtirish va “Markaziy Osiyo – Yevropa Ittifoqi” parlamentlararo hamkorlik forumini ta’sis etish hamda uning ilk tadbirini shu yil kuzda O‘zbekistonda o‘tkazish; yetakchi tahlil markazlari hamkorligini kengaytirishni taklif etamiz.

Kelishuvlarini o‘z vaqtida amalga oshirishni ta’minlash bo‘yicha tizimli ishlash maqsadida navbatdagi yig‘ilishga qadar sammit kotibiyati funksiyasini O‘zbekiston o‘z zimmasiga olishga tayyorligi bildirildi.

Iqtisodiyot va texnologik modernizatsiyaga investitsiyalar kiritish o‘zaro hamkorlikning ustuvor mezoni sifatida belgilandi.

Bugungi kunda Yevropaning yetakchi kompaniya va banklari bilan amalga oshirilayotgan loyihalar portfeli 30 milliard yevrodan oshdi.

Navbatdagi Toshkent investitsiya forumi doirasida ikki mintaqaning investitsiyaviy imkoniyatlariga bag‘ishlangan alohida sessiya o‘tkazish va Yevropa kompaniyalari uchun O‘zbekistonda Mintaqaviy sanoat parki konsepsiyasini taqdimot qilish taklif etildi.

Kuni kecha Toshkent shahrida Yevropa investitsiya banki ofisini ochish to‘g‘risida bitim imzolangani, bu YI mamlakatlaridan Markaziy Osiyoga to‘g‘ridan to‘g‘ri investitsiyalar oqimini rag‘batlantirishga xizmat qilishi mamnuniyat bilan qayd etildi.

Davlatimiz rahbari "yashil" energetika, innovatsiyalar, transport, infratuzilma va agrar sohadagi yirik mintaqaviy loyihalarni ilgari surish uchun Investitsiya platformasini ishga tushirish tashabbusini ilgari surdi.

Bundan tashqari, O‘zbekiston Prezidenti bir qator boshqa tashabbuslarni aytdi. Investitsiyalarni himoya qilish va rag‘batlantirish to‘g‘risida ko‘p tomonlama bitim imzolash, "Markaziy Osiyo - Yevropa Ittifoqi" qo‘shma savdo palatasini ishga tushirish, Kichik va o‘rta biznes, xotin-qizlar tadbirkorligi loyihalarini qo‘llab-quvvatlash bo‘yicha qo‘shma mintaqaviy dasturni qabul qilish shular jumlasidan.

Joriy yilda O‘zbekiston Transport bog‘liqligi bo‘yicha navbatdagi iqtisodiy forum va Investorlar forumini o‘tkazishga tayyor.

Eksportchilarimiz salohiyatini oshirish, standartlashtirish va sertifikatlashtirish laboratoriyalari va markazlarini tashkil etish uchun Yevropa Ittifoqining texnik ko‘magini kengaytirish masalalariga ham e’tibor qaratildi.

Strategik mineral resurslar sohasida hamkorlik va investitsiyalarni chuqurlashtirish o‘zaro manfaatli sheriklikning yana bir istiqbolli yo‘nalishi sifatida qayd etildi.

O‘zbekiston bu borada Yevropaning yetakchi kompaniyalari bilan hamkorlik qilish bo‘yicha ijobiy tajribaga ega. Shu bilan birga, ushbu mahsulotlarni, shuningdek, tayyor sanoat va qishloq xo‘jaligi tovarlarini Yevropa bozoriga yetkazib berish uchun samarali transport yo‘laklari mavjud emasligi bu boradagi sheriklikni kengaytirishga to‘sqinlik qilmoqda.

Shu ma’noda, Transkaspiy transport yo‘lagini kengaytirish va undan foydalanish uchun muvofiqlashtirilgan chora-tadbirlar va qulay sharoitlarni ishlab chiqish zarurligi ta’kidlandi.

– Ishonaman, ushbu vazifalar “Global darvoza” umumevropa dasturining maqsadlariga to‘liq mos keladi, - dedi davlatimiz rahbari.

Shu maqsadda Yevroittifoq shafeligida ushbu yo‘nalishda joylashgan mamlakatlar transport vazirlarining uchrashuvini chaqirib, o‘zaro kelishilgan yondashuvlarni ishlab chiqish taklif qilindi.

"Yashil" energetika va ekologik barqarorlikka sarmoya kiritish strategik ahamiyatga ega.

O‘zbekiston Markaziy Osiyodan Yevropaga elektr energiyasi yetkazib berish bo‘yicha xalqaro loyihani to‘liq qo‘llab-quvvatlashi ta’kidlandi.

Mamlakatimizda 2030 yilga qadar energiya balansida qayta tiklanuvchi energiya ulushini 54 foizga yetkazish, 24 ming megavatt "yashil" quvvatlarni ishga tushirish rejalashtirilgan.

“Toza” energiya bo‘yicha “Markaziy Osiyo – Yevropa Ittifoqi” sherikligining yo‘lga qo‘yilishi bilan o‘zaro hamkorlikning muhim platformasi yaratilishi mumkin.

Loyihalarni moliyalashtirish va "uglerod kreditlari" bozorini rivojlantirish masalalarini ishlab chiqish uchun ishchi guruh tuzish taklif qilindi.

Inson kapitaliga yo‘naltirilayotgan investitsiyalar ikki mintaqa hamkorligini rivojlantirishda muhim o‘rin tutadi.

Yuqori malakali mutaxassislar tayyorlash bo‘yicha "Erazmus plyus" dasturi doirasida mintaqa mamlakatlari uchun maxsus kvotalar joriy etilishi ushbu maqsadga erishishga xizmat qiladi.

Bundan tashqari, Markaziy Osiyo mamlakatlari bilan ilmiy-ta’lim sohasidagi hamkorlikni kengaytirish maqsadida O‘zbekistonda "Ufq - Yevropa" dasturi ofisini ochishga tayyor.

Sun’iy intellekt, "katta ma’lumotlar", raqamlashtirish va kosmik tadqiqotlar sohasida ilmiy-texnologik almashinuv bo‘yicha qo‘shma dastur ishlab chiqish tashabbusi ilgari surildi.

O‘zbekiston Prezidenti mintaqa mamlakatlarini Yevropaning raqamli ta’lim sohasidagi Harakatlar dasturiga kiritish, shuningdek, yetakchi oliy ta’lim muassasalari o‘rtasidagi sheriklikning "yo‘l xaritasi"ni amalga oshirish bo‘yicha takliflar bildirdi.

Yevropalik mutaxassislar ishtirokida "Lazgi" milliy baleti sahnalashtirilgani, shuningdek, Yevropaning eng yirik muzeylarida Markaziy Osiyo tarixiy merosi ko‘rgazmalari tashkil etilgani madaniyat sohasidagi hamkorlikning yorqin namunasidir.

Jahon auditoriyasini mintaqamizning boy madaniyati bilan tanishtirish borasidagi sa’y-harakatlarning davomi sifatida Samarqandda bo‘lib o‘tadigan YUNЕSKO Bosh konferensiyasidan Markaziy Osiyo xalqlari san’atini targ‘ib etishda faol foydalanish muhimligi alohida ta’kidlandi.

Joriy yilda Buxoroda "Markaziy Osiyo - Yevropa Ittifoqi" birinchi turizm forumini o‘tkazish ham rejalashtirilgan.

– Yevropa Ittifoqi mamlakatlari tajribasini joriy etish asosida “Bir tur – butun mintaqa” konsepsiyasini amalga oshirish, shuningdek, mintaqamiz sayyohlari uchun viza rejimini soddalashtirish masalasini ko‘rib chiqishda yevropalik sheriklarimizning ko‘magiga tayanamiz, - dedi Shavkat Mirziyoyev.

Terrorizm, ekstremizm, radikalizm, kiberjinoyatchilik, narkotrafik va noqonuniy migratsiyaga qarshi kurashishda hamkorlik qilish dolzarb ahamiyatga ega.

Yevropalik hamkorlarning terrorizmga qarshi kurash masalalari bo‘yicha muloqotni yo‘lga qo‘yish taklifi qo‘llab-quvvatlandi.

“BOMCA” va “CADAP” dasturlari doirasidagi amaliy hamkorlikni, shuningdek, Afg‘onistonda tinch taraqqiyotni ta’minlash masalalari bo‘yicha maslahatlashuvlarni davom ettirish muhimligi qayd etildi.

Davlatimiz rahbari ilgari surilgan tashabbus va kelishuvlarni amalga oshirish mexanizmlarini joriy etish maqsadida Bosh vazirlar o‘rinbosarlari darajasida "Markaziy Osiyo - YI" formatida Sheriklik qo‘mitasini ta’sis etish va har yili uchrashuvlar o‘tkazishni taklif etdi.

Yig‘ilishda delegatsiyalar rahbarlari ikki mintaqa o‘rtasidagi amaliy hamkorlikni kengaytirish bo‘yicha takliflar bildirdi.

Birinchi sammit yakunida ikki mintaqa o‘rtasida strategik sheriklik o‘rnatishni nazarda tutuvchi Qo‘shma deklaratsiya va o‘ta muhim minerallar sohasida hamkorlik to‘g‘risida deklaratsiya qabul qilindi.